by : Dariusz Kalina, Roman Mirowski

Pierzchnica i okolice

Published Date : 2009

:

: Polski

: Polski

Krótkie info

Andrzej Łopaciński

b. Wójt Gminy Pierzchnica

Wstęp

Mam niezwykłą przyjemność zaprosić Państwa na kolejną odsłonę dziejów Kultury Polskiej na naszej skromnej pierzchnickiej scenie. Głównymi aktorami w tej sztuce byli, są (a i będą) mieszkańcy naszej gminy. Cieszy fakt, że wśród naszych gości, którzy przyjęli zaproszenie są panowie: Dariusz Kalina, Roman Mirowski oraz Władysław Strojny. Przygotowana przez nich opowieść o naszej Małej Ojczyźnie została zapowiedziana jeszcze z początkiem 2010 roku, kiedy powstał zamysł inauguracji programu ożywienia świadomości kulturowej mieszkańców Pierzchnicy i okolicznych wsi.

W minionych wiekach przez naszą ziemię przeszło wiele pokoleń, które postawiły po sobie ślady swego życia, uczuć i pracy. Przeszły przez nią wrogie Polsce wojska i dlatego wiele z tego dziedzictwa nie dotrwało do naszych czasów – ale to co pozostało, i to co jest możliwe do odtworzenia, może być obiektem naszego zainteresowania. Zasoby te są naszą własnością taką samą jak ziemia, po której chodzimy, ale należy je tak wykorzystać, aby mogły być pomocne nad niezwykle trudnym zadaniem rewitalizacji naszego miasteczka i wyposażenia go w te wszystkie atrybuty, które pozwolą na przystosowanie go do naszych potrzeb i wyzwań. Program ten może być skutecznym sposobem aktywizacji społeczności lokalnej oraz rozwoju gospodarczego i kulturowego mieszkających tu ludzi – w dziedzinie agroturystyki, usług i handlu.

Ekspozycja dziejów gminy Pierzchnica, oraz ludzi z nią związanych – teraz i w przeszłości, jest treścią tegoż programu, zaś podstawową metodą wszystkich naszych działań będzie przekształcanie świadomości naszej społeczności poprzez wydarzenia o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim.

Trwają prace nad Programem Opieki nad Zabytkami Gminy Pierzchnica na lata 2010 -2014 oraz Gminnej Ewidencji Zabytków , które to akty prawne są realizacją zamysłu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej skutecznej opieki nad Polskim Dziedzictwem Narodowym na terenach każdej gminy, a w którym to dziele obiecał silne wsparcie Pan Dariusz Kalina. Na podstawie tych opracowań możliwa będzie skuteczna opieka nad kościołami, domami, ulicami, placami, organizowaniem planów odbudowy i rewitalizacji. Przed nami gruntowna przebudowa rynku, remont ulicy Błońskiej oraz realizacja innych zamierzeń o charakterze użyteczności publicznej – wymagające oprócz znacznych środków finansowych równie dużego wysiłku ze strony całej społeczności Gminy Pierzchnica.

– Proszę Państwa, w imieniu Autorów zapraszam do zapoznania się z niniejszym opracowaniem ukazującym dawne tło historyczne, na tle którego teraz realizują się nasze plany i zamierzenia. Słowa podzięki składam wszystkim trzem panom, za trud i poświęcenie, ale i za zapał przy pracy nad tą książką, oraz za nadzieję na inne, o podobnej treści, miłe nam niezwykle – bo dotyczącej tego, co nas łączy – naszej ziemi.

Na koniec pragnę zapowiedzieć w najbliższym czasie sesję naukową poświęconą wyłącznie dziejom naszego miasteczka, które swoimi początkami podobnie jak innych starych miast w regionie sięga czasów króla Kazimierza Wielkiego.

Życząc ciekawej lektury, zapraszam wszystkich do Pierzchnicy zapewniając tradycyjnie o naszej słynnej gościnności.

Spis treści

Andrzej Łopaciński, wójt Gminy Pierzchnica, Wstęp………………………………………………………….. s. 5

Dariusz Kalina, Od redakcji………………………………………………………………………………………………….. s. 7

Część I  Dariusz Kalina, Pierzchnica i dobra okoliczne……………………………………………………….. s. 9

Kościoły parafialne związane z dziedzictwem Gminy Pierzchnica:……………………………………………………………………………………………… ……………………………s. 12

  • Kościół parafialny w Drugni p.w. św. Wawrzyńca …………………………………………………………………………………………………… ………………………………s. 12
  • Kościół w Lisowie p.w. św. Mikołaja …………………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 14
  • Kościół parafialny w Pierzchnicy p.w. św. Małgorzaty ……………………………………………………………………………………………. s. 27
  • Kościół parafialny w Piotrkowicach p.w. Zwiastowania NMP z kaplicą loretańską ………………………… s. 28

Szydłów – miasto powiatowe:………………… ……………………………………………………………………………………..s. 39

Siedziba zarządu powiatu – zamek w Szydłowie………………………………………………………………………………… s. 39

Miasto ……………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 43

W Ekonomii Szydłowskiej…………………………………………………………………………………………………………….. s. 47

Miasto Pierzchnica……………………………………………………………………………………………………………………… s. 52

  • przed lokacją…………………………………………………………………………………………………………………….. s. 53
  • lokacja miasta……………………………………………………………………………………………………………………. s. 53
  • wiek XVII i XVIII ……. …………………………………………………………………………………………………………s. 63

Dobra naturalne:

  • Żelazo………………………………………………………………………………………………………………………………. s. 68
  • Szkło……………………………………………………………………………………………………………………….. ………..s. 69
  • Kamień……………………………………………………………………………………………………………………………… s. 70
  • Papier……………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 70

Klucz drugnieński:

Siedziba klucza – dwór w Drugni………………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 70

  • Drugnia……………………………………………………………………………………………………………………………… s. 75
  • Podstole…………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 76
  • Wierzbie……………………………………………………………………………………………………………………………. s. 76

Klucz szczecnieński:……………………………………………………………………………………………………………………….. s. 76

Siedziba klucza – dwór zwany zamkiem Szczecnie………………………………………………………………………………… s. 76

  • Borków………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 77
  • Słopiec…………………………………………………………………………………………………………………………………. s. 79
  • Szczecno………………………………………………………………………………………………………………………………..s. 82
  • Ujny……………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 83

Klucz maleszowski……………………………………………………………………………………………………………………………. s. 84

Siedziba klucza – dwór zwany zamkiem w Maleszowej, pałac Tarnoskała………………………………………….. ………..s. 84

  • Zamek Tarnoskała …………………………………………………………………………………………………………………… s. 84
  • Brody …………………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 84
  • Górki……………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 85
  • Maleszowa………………………………………………………………………………………………………………………………. s. 85

Dodatek. Katalog zabytków na terenie Gminy Pierzchnica ……………………………………………………………………………………………………………………………………. s. 91

Zarys bibliografii …………………………………………………………………………………………………………………………… s. 95

Wkładka barwna …………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 99

Część II Roman Mirowski, Zabytki Pierzchnicy i okolic……………………………………………………………….. s. 131

Od autora ……………………………………………………………………………………………………………………………………… s.  131

Pierzchnica. Być miastem…………………………………………………………………………………………………………………… s. 133

Pierzchnica. Układ przestrzenny i jego przemiany:…………………………………………………………………………………. s. 135

  • Wieś Pierzchnica……………………………………………………………………………………………………………………… s. 135
  • Miasto Pierzchnica………………………………………………………………………………………………………………….. s. 136
  • Miasto Pierzchnica w wieku XIX………………………………………………………………………………………………… s. 138
  • Pierzchnica w wieku XX i XXI…………………………………………………………………………………………………….. s. 139

Pierzchnica. Pierwotny kościół parafialny ……………………………………………………………………………………………. s. 140

Pierzchnica. Nieistniejąca kaplica drewniana p. w. św. Anny…………………………………………………………………… s. 142

Pierzchnica. Kościół parafialny p.w. św. Małgorzaty……………………………………………………………………………….. s. 143

Pierzchnica. Zabudowa miejska…………………………………………………………………………………………………………… s. 146

  • Ratusz…………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 147
  • Karczmy……………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 147
  • Jatki……………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 148
    • zabudowa mieszczańska – domy mieszkalne……………………………………………………………………….. s. 148

Pierzchnica. Zespół piwnic na Czerwonej Górze…………………………………………………………………………………….. s. 150

Pierzchnica. Kapliczka św. Anny………………………………………………………………………………………………………….. s. 151

Pierzchnica. Zabytki dawnego przemysłu………………………………………………………………………………………………. s. 152

Drugnia. Kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca…………………………………………………………………………………….. s. 152

Drugnia. Dwór………………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 155

Drugnia. Kapliczka św. Jana Nepomucena……………………………………………………………………………………………… s. 156

Lisów. Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja…………………………………………………………………………………………… s. 157

Maleszowa. Zamek……………………………………………………………………………………………………………………………. s. 159

Maleszowa. Próba rekonstrukcji zamku………………………………………………………………………………………………… s. 161

Maleszowa. Dwór …………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 162

Maleszowa. Ruiny stajni i wozowni………………………………………………………………………………………………………. s. 164

Maleszowa. „Lamus” i zabudowa folwarku…………………………………………………………………………………………….. s. 165

Maleszowa. Figura św. Jana Nepomucena…………………………………………………………………………………………….. s. 167

Maleszowa. Pietà………………………………………………………………………………………………………………………………. s. 168

Morawica. Ruiny kaplicy……………………………………………………………………………………………………………………. s. 168

Piotrkowice. Dawny kościół parafialny – obecnie cmentarny…………………………………………………………………… s. 170

Piotrkowice. Kościół i klasztor…………………………………………………………………………………………………………….. s. 171

Piotrkowice. Zespół pałacowo-parkowy Tarnoskała………………………………………………………………………………… s. 174

Potok. Kościół parafialny……………………………………………………………………………………………………………………. s. 175

Suliszów. Dwór – zbór………………………………………………………………………………………………………………………… s. 177

Szczecno. Dwór………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 178

Szydłów. Brama Krakowska………………………………………………………………………………………………………………… s. 179

Szydłów. Zamek……………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 181

Szydłów. Kościół farny p.w. św. Władysława………………………………………………………………………………………….. s. 182

Szydłów. Kościół p.w. Wszystkich Świętych…………………………………………………………………………………………… s. 183

Szydłów. Ruiny kościoła p.w. Św. Ducha……………………………………………………………………………………………….. s. 185

Szydłów. Mury, dzwonnica i wikarówka……………………………………………………………………………………………….. s. 186

Szydłów. Synagoga…………………………………………………………………………………………………………………………… s. 188

Wierzbie. Nieistniejąca karczma…………………………………………………………………………………………………………. s. 189

Zabudowa wiejska gminy…………………………………………………………………………………………………………………… s. 191

Ważniejsze pozycje bibliograficzne…………………………………………………………………………………………….. s. 195

Część III Władysław Strojny, Osadnictwo okolic miasta Pierzchnicy na tle sytuacji gospodarczej i społecznej województwa krakowskiego około połowy XIX wieku………………………………………………… s. 197

1. Środowisko geograficzne………………………………………………………………………………………………………………… s. 197

2. Podziały administracyjne……………………………………………………………………………………………………………….. s. 198

3. Lokacje i struktura własności miast………………………………………………………………………………………………….. s. 201

4. Gospodarka i społeczeństwo województwie krakowskim……………………………………………………………………… s. 204

  • Ludność żydowska………………………………………………………………………………………………………………….. s. 206
  • Ludność niemiecka………………………………………………………………………………………………………………….. s. 214
  • Szkolnictwo elementarne województwie krakowskim…………………………………………………………………….. s. 215
  • Rzemiosło………………………………………………………………………………………………………………………………. s. 219
  • Handel…………………………………………………………………………………………………………………………………… s. 221
  • Rolnictwo……………………………………………………………………………………………………………………………….. s. 223

5. Podziały administracji specjalnej …………………………………………………………………………………………………….. s. 228

6. Wybrana bibliografia……………………………………………………………………………………………………………………… s. 240

Customer Reviews

No reviews available

Post Your Review

Opinie

Czadu, więcej czadu

- Adam