Rok 1500, królowa Elżbieta, wdowa po Kazimierzu Jagiellończyku, która starostwo chęcińskie posiadała jako swój majątek oprawny. Na jej rządanie Fryderyk Jagiellończyk parafię w Starochęcińską i farę w Chęcinach połączył z siedzibą w Chęcinach, pozostawiając w Starochęcinach wikariuszy:. ..in eodem oppido Chencziny ecclesia parochialis titulo s. Bartolomei, cui est unita alia parochialis ecclesia in Antiqua Chenciny titulo s. Stanislai, quuae dictur fuisse matrix ante ipsius ecclesiae in oppido
przed XVI w. istniało bractwo literackie, które w XVI w. było w stanie upadku
11 VI 1501 r. datus est consensus Nicolao Slabosch, capitaneo Chanczinensi, obligandi molendinum suae tenutae in Cosschicze in 500 florenów Clementi Bechnicziczky, cubiculario Regiae Maiestatis, in forma cancellariae solit a
25 XI 1502 r. Wojciech z Łowicza został prezentowany przez króla Jana Olbrachta na prebendarza zamku chęcińskiego
21 XI 1503 r. in monte circa Dzywrdzowo Wolya, penes ultimum scopulum. Ioannes de Przeramb Siradiensis, Andreas de Sborow Zarnowiensis castellani, in absentia Ioannis de Olyesko succamerarii Sandomiriensis et castellani Malogostensis, Iacobus de Popławy camerarius, eisdum vicesgerens, Nicolaus de Zakrzow, iudex Cracovienses, Nicolaus de Bedlno, subiudex Sandomieriensis, commissarii regii, inter bona regalia Turowicze et Planskowycze tenutae Andreae Gyzyczky, ex una et villas Ioannis et Nicolai Wapythkonum, heredum de Sulyborowycze ed Raczkow, ex altera partibus, granities limitant, ereriguntque novos scopulos, a fluvio Trzessnya usque do Byalego Lugu at magna viam, quae vadit de Opoczno, Volborz usque in Chanczyny, revidentes signa alias czyossny, quae facta erant per commisarios Ioannis Alberti regis:Dobieslaum de Curoswanki, palatinum Sandomiriensem, Iacobum de Drzewycza, castellanum Zarnoviensem, Petrum Spoth de Volya, vexilliferum Sandomiriensem, et Nicolum, subiudicem Sandomiriensem, ac in praesentia Iacobi de Poplawy camerarii, Ioannis de Olyessko, succamerarii Sandomiriensium et castellani Malogostiensis
1503 r. Stanisław Kantorek z Chęcin, od 1503 na 5 lat był u mistrza Leonarda z Chęcin
1503 r. król zezwolił wykupić młyn murowany zwany Murowaniec w Chęcinach, z rąk Jana Michowskiego Hieronimowi Szafrańcowi, staroście chęcińskiemu
1505 r. potwierdzenie przez króla Aleksandra ordynacji króla Kazimierza Jagiellończyka z 1491 r., uzupełniona dwoma artykułami, a następnie przez króla Zygmunta Augusta w 1551 r.
28 IV 1506 r. wzmianka o murowanym domu w mieście, który był od wielu lat opuszczony, z ogrodem, stojący nieopodal bramy miejskiej. Kamienica ta została zapisana przez króla Andrzejowi Stańczykowi z Rudy:
R ex Andreae Stanczik de Ruda, tribuno Vyelunensi et dapifire Belsensi domum muro exstructam desolatam a pluribus annis cum horto in oppidi Chanczyny penus partem ad vitae tempora danat , eique et successoribus eius, ratione reformationis dictae domus, 20 mc. In eodem inscribit
1507-1513 r. inwentarze starostwa chęcińskiego
1508-1781 r. inwentarze 1512-1540, 1775, 1781
1507 r. potwierdzenie zwolnienia mieszczan chęcińskich od płacenia cła targowego: Libertas oppidi Chanczinensis a teloneis foralibus confirmatur
28 II 1507 r. król Zygmunta I Stary z powodu pogorzenia miasta jak i przywilejów, potwierdza miastu Chęcinom prawo magdeburskie, Confirmatio privilegii Casimiri VI regis super ius maidemburgense oppido Chanczyny, in conventione Calissiensi, feria 3 ante Petri ad vincula (30 Iu.) anno 1465 dati
1507 r. król Zygmunt I Stary nadaje Chęcinom przywilej potwierdzający m.in. przywilej króla Jana Olbrachta, potwierdzający w 5 punktach autonomię sądową górników: Confirmatio libertatum oppidi Chancini (AGAD MK 23, k. 38-39).
1507 r. Stanisław z Jarocina, starosta chęciński poświadczył, że w czasach jego poprzednika Mikołaja Słabosza, w 1498 r. szlachetny Jan z Miłkowa sprzedał swoją trzecią część młyna murowanego, należącego do zamku z przywilejem, za 150 grzywien uczciwemu Mikołajowi zw. Zischno z Szydłowa
8 X 1508 r. król Zygmunt I Stary rozstrzyga spór zaistniały pomiędzy starostą, Piotrem Szafrańcem, kasztelanem wiślickim, a miastem, o cło pobierane od pędzonych wołów przez chęcinian przez Przedbórz, od którego wolni, i cło w Wiślicy.
Król postanawia: i n controveria inter oppidanos Chanczinensis et Petrum Schaffranyecz de Pyeskowa Skala, castelanuum Visliciensem, occasione telonei a bobus pellendis solvendi orta decernit, quod oppidani Chanczinenses in nullo alio loco quam Visliciae teloneum illud solvere debent, castellanus autem praefactus de teloneis iam ad eis iniuste in Przedborz receptis respondere illis debet
1508 r. Stanisław Jarocki, marszałek dworu królewskiego i starosta chęciński został skwitowany z dochodów i wydatków jego tenuty chęcińskiej
1508 r. występuje niejaki Marcin, kupiec chęciński, posiadający swój dom w mieście
1508 r. inwentarz wymienia: wsie należące do starostwa chęcińskiego: folwark Drugnia, Wierzbie, Podstola, osiadłości miasta, wieś miejską Polikno (tu: lazurum, z którego dziesięcina płacona była na zamek), Wolę Murowaną z młynem, Bolechowice, Korczek, Gałęzice, Gnieździska, miasto Radoszyce z dworem i folwarkiem, wsie: Grodzisko, Wilczkowice, Sarbice, Dobrzeszów
1508 r. król Zygmunt Stary rozstrzyga spór pomiędzy mieszczanami chęcińskimi a Piotrem Szafrańcem, kasztelanem wiślickim o cło płacone w Przedborzu od pędzonych wołów, z którego byli zwolnieni przez królów oraz o cło w Wiślicy, również od przeganianego bydła. Król postanowił, iż mieszczanie tutejsi nie będą płacić w żadnym innym miejscu tego cła, jak tylko w Wiślicy, a kasztelan ma im zwrócić cło niesłusznie od nich pobrane w Przedborzu
19 I 1509 r. wzmiankowany Martinus, clericus de scola Chenczynensi, wiodący spór z ministrem kościoła w Kijach
1510 r. szos pobrany w Chęcinach wynosił 24 grzywny
1 I 1512 r. Stanislaus Schaffranyecz de Pyeschkowaskala, capitaneus Sandomiriensis et Chanczinensis, de administracione 2 annorum capitaneatus Sandomiriensis, incipiendo ab intromissione sua usque ad festum Circumcisionis Domini (1 stycznia) anni 1512 r. exclusive et de Chanczinensis capitaneatus administracione 4 annorum, incipiendo a sua intromissione usque ad annum 1512 etiam exclusive quietatur
1512 r. Rex Barbare, fialae quondam Stephani de Zapolia, comitis perpentui Sceputiensis et regni Hingariae, consorti suae, 200 000 fl. hing. ratione dotis et dotalitii in terris, districtibus, castris, civitatibus, oppidis et villis, videlicet: in Nova Civitate Corczin, Wisliciensi, Zarnowiensi, Radomiensi, Jedlna, Cosinicze et villis ad eadem spectantibus, necnon Chanczinensi, Radoschiczensi, Lanciciensi, Przedeciensi cum Clodawa oppido et villis ad eadem nunc spectantibus, iem in Coninensi, Pisdrensi, Jnnowladislawiensi, necnon in Radzieiow et Slonsco teloneis reformat: sed quoniam Elizabeth, soror regia, nonnullus districtus, castra et civitates atque villas et telonea possider, loco corundem bonorum civitatem Byecz et castrum cum civitate Sochaczow et villis tamdiu, quamdiu statum suum in aliam condicionem non mutaverit, et loco bonorum Lobzow, Ioani Boner inscriptorum, 200 fl. Hung. Ex zuppis Wieliciensibus singulis annis pro festo Martini solvendos et inscibit
1512 r . Ad supplicationes consiliariorum regiorum reformatio super medietate bonorum regalium Malogoscz et aliorum districtus Chanczinensis per Petrum Slunka, eorundem bonorum tenutarium, Annae cosorti suae ratione dotis et dotalitii coram iudicio terrestri Sandomiriensi facta, approbatur
1512 r. mieszczanie uzyskali potwierdzone wolności w handlu ze Śląskiem z wyjątkiem Wrocławia: …Chanczinensis…-istis civitatibus scriptae sunt litterae, quibus concensum est et allis mercatoribus libere mercari in Slesia, praeter solam Wratislaviam
1512 r. wymieniono 12 rzeźników, 20 szewców, 21 piekarzy, 14 prasołów, łaziebnika
1512 r. Piotrowi Szafrańcowi, staroście sandomierskiemu i chęcińskiemu, zarządzającemu zamkiem chęcińskim, zostało nadane 40 grzywien z dochodów starostwa, młyn większy (zatem istniał młyn mniejszy), dwa folwarki praeter Radoschicz, targowe oraz 200 korcy avenae de consipatione. Eidem Stanislao Schaffranyecz pro administratione castri Chanczinensis seu capitaneatus eiusdem data est similis litttera, ut supra: de proventibus capitaneatus eiusdem 40 marc. Pecuniarum, molendinum maius, duo praedia praeter Radoschicze, foralia et 200 choros avenae de consipatione, caetera ut supra
1517 r. Regestrum proventuum castri Chanczynensi Anno 1517
1517 r. data na kielichu w kościele parafialnym, darowanym przez Dawida, syna Andrzeja, który na pamiątkę swą i rodziców dał go zrobić
31 I 1518 r. Martino Curpy, oppidano Andrzeloviensi, silvus conductus in oppido Chanczinensi morandi ad decisionem cause ibidem motae datur
1518 r. Stanisław Szafraniec z Pieskowej Skały, kasztelan sądecki, starosta sandomierski i chęciński, potwierdza dzierżawę części lasu za 3 grosze rocznie Jakubowi Kantorkowi, mieszczanie pozyskali dalsze role drogą karczunku
1518 r. wójtowie, rajcy i ławnicy chęcińscy winni są na mocy dekretu królewskiego, dać Marcinowi Krupowi, mieszczaninowi jędrzejowskiemu, wwiązanie w folwark zwany Zasławny, położony na przedmieściu chęcińskim
2 VI 1518 r. król Zygmunt Stary wydaje dekret zwalniający mieszczan chęcińskich od cła wiślickiego, a potwierdzający wolności od cła na drogach przez Sandomierz, Ropczyce, Połaniec i inne miasta ziemi sandomierskiej: Decreto regio cives Chanczinensis, per Sandomiriam, Ropczyce, Polanyecz, Przedborz et alia loca euntes, distantia ultro 2 milaria a Vislica, teloneum Vislicensie solvere non sunt obligati
1518 r. dziesięcina z lazuru byłą płacona staroście chęcińskiemu
1520 r. Joanna Słupkowa
28 V 1521 r. Litterae Casimirii III regia datae in Chanczin domonica post OO. SS. (4 grudnia) anno 1369 super donatione oppidi Cosmynek districtus Calissiensis, Barthussio de Vezenberg, heredi de Nabisschicze, ad preces Venceslai de Ostrorog, castelani Calissiensis, invocantur et confirmantur
1 XII 1521 r. konflikt mieszczan ze starostą, dat w Małogoszczu: dire OO. SS. Decretum regium in causa inter consules Chanczinensis et Hieronimum Saffranyecz de Pyeskowa Skala capitaneum Chanczinensem, ratione oppressionis per nobiles, laborum et pulsationis campanae
1521 r. miasto Chęciny wysyłały wóz z woźnicą, czterech jeźdźców i dwóch pieszych (wykaz: Civitatis et Oppida ad expendiendos currus bellicos obligata, Anni 1521, Rejestr wozów skarbnych od miast i miasteczek Rzeczypospolitej koronnych na wyprawę wojenną roku 1521 dostarczonych przez Cezara Biernackiego
1511-1521 r. szpital ubogich z kaplicą p.w. Wniebowzięcia NMP, położony na cmentarzu szpitalnym. Na tymże cmentarzu jest inny dom, w którym mieszka proboszcz szpitalny. Szpital i proboszcz posiadają razem dwa łany roli (rozrzuconych w kilku miejscach miasta), proboszcz szpitalny miał również czerpać dochody z łaźni miejskiej, która w XV w stała za murami miejskimi. Jest również łaźnia i dom dla podróżnych, dosyć obszerny (zapewne w Poliknie zob. podróż Szemiota!). (Proboszcz szpitalny miał w Poliknie sadzawkę i role na obszarze miejskim, mieli tu również role OO. franciszkanie wykupione od Przyłęckiego przez starościnę Branicką i ofiarowane klasztorowi. Między domem proboszcza (szpitalnego) a murem miejskim, jest ogród nowo urządzony
Prebenda zamkowa a 10 tysięcy rycerzy. Prebendariuszem i kapelanem zamku chęcińskiego jest aktualnie Antoni z Unienia za prezentą królewską. Starosta zamkowy zobowiązany według starego zwyczaju dawać wosk i inne potrzeby kaplicy tej opatrować, gdzie był też schowek na oleje święte. Według przywileju fundacyjnego kapelan otrzymywał futro lisie i płótno ostrodomsem oraz pobierał dziesięcinę snopową we wsi Skorkowie, szacowaną na 5 grzywien, za co był zobowiązany odprawiać dwie msze na tydzień.
Szkoła, której budynek stoi przy cmentarzu, w którym mieszkał wynagradzany przez plebana nauczyciel, który pobierał, razem z miejscowymi wikariuszami, połowę ofiar pieniężnych od parafian, pewne kwoty za pogrzeby i egzekwie oraz od rajców 60 groszy tytułem stołowego. Miał nadto do użytku 3 ogrody miejskie. Nauczyciela prezentował proboszcz oraz rajcy miejscy, a koszty reparacji budynku szkolnego spadły całkowicie na magistrat.
Kościół parafialny kolacji królewskiej, plebania pod Górą Zamkową. Role plebańskie rozłożone w 4 częściach, łącznej wielkości półtora łanu:
-z roli Hysvanyecz pobierał dziesięciny kanonik kielecki
-z roli Syetropye pleban w Złotnikach
-z ½ ról miejskich pleban chęciński
-z reszty pleban w Starych Chęcinach.
Łączna wartość dziesięcin pobieranych przez plebana chęcińskiego wynosiła 16 grzywien. Świętopietrze z parafii wynosiło 16 skojców.
Prebenda św. Stanisława z prawem patronatu rajców miejskich posiadała m.in. półtora łanu. Źródła zwane Piwne przy drodze do Piekoszowa.
Wymieniona droga do Miedzianki, droga do klasztoru świętokrzyskiego oraz do Piekoszowa. Rola zwana Syerwathka.
Dziesięcina z folwarku zamkowego wartości 1… pobierana przez plebana w Chęcinach. 1/17 dochodu z cła pobierał pleban z małogoszcza.
Wzmianka o murach miejskich (JŁ LB t. 1, s. 583; o murach również ZDM cz. VI, nr 1705
Zamek powstał na przecięciu traktu z Krakowa do Torunia z gościńcem z Wiślicy w kierunku Śląska
1523 r. po Janie Bonerze, otrzymał żupnictwo chęcińskie i olkuskie Seweryn Boner. Po jego śmierci w 1549 r. dostał je Jan Lutomirski, podskarbi nadworny koronny, kasztelan brzeziński, starosta łęczycki, burgrabia zamku krakowskiego. Po nim w 1554 r. Jost Ludwik Dycz (Decius) z Woli Chełmskiej, znany historyk, karbarz wielicki, wielkorządca zamku krakowskiego. Po jego śmierci 1567 r. wszystkie te godności przejął jego syn Ludwik Deciusz, zmarły w 1576 r.
1524 r. i 1525 r. podżupkowie chęcińscy. Informacja, że Bartłomiej Kloss, górnik chęciński, został przysłany do Krakowa
5 IV 1525 r. ordynacja królewska Zygmunta I Starego wydana dla górników miasta Chęcin:
Ordinatio cultoribus montium oppidi Chanczyny a rege praescripta
Zarządzamy na mocy tego dokumentu, aby gwarkowie gór chęcińskich bez wiedzy naszego aktualnego wiceżupnicka nie odważyli się sprzedawać komukolwiek miedzi, ołowiu i laurytu. Przyczyną tego postanowienia był brak tych produktów na rynku krajowym. Zakazujemy ponadto, aby ci sami gwarkowie, wyżej wymienionych gór, nie odważyli się rozstrzygać żadnych spraw gdzie indziej, jak tylko u tego żupnika. Chcemy bowiem usunąć wiele nieporządków wynikłych na skutek odwoływania się gwarków do innych sądów i rozstrzygania ich spraw przez obce, niezawisłe sądy. Dalej w dokumencie jest zaznaczone, iż gwarkowie chęcińscy podlegają tylko jurysdykcji szlachetnego Seweryna Bonera, burgrabiego zamku krakowskiego i aktualnego żupnika chęcińskiego.
Gwarkowie pozbawiani byli swoich praw i podporządkowani obcemu sądownictwu przez starostę chęcińskiego oraz burmistrza i radę miasta. Fakt ten król potępia i zakazuje w przyszłości:
Szlachetnemu i troskliwemu Hieronimowi Szafrańcowi z Pieskowej Skały, aktualnemu staroście, jego wice staroście, burmistrzowi miasta Chęciny, wszystkim i każdemu z osobna, tak urzędnikom naszego zamku, jak i miasta Chęcin, współmieszkającym w tym mieście gwarkom, podajemy do wiadomości, polecając, aby we wszystkich i pojedynczych sprawach, zachowali zgodnie z tym postanowieniem nasz nakaz i zakaz.-postanowienia te dawały podwalinę pod powstania odrębnego ustawodawstwa górniczego regulował zbyt produktów górniczych i hutniczych oraz uporządkował zakres jurysdykcji górniczej. Zakres sądownictwa ustala nie miejsce zamieszkania, ale wykonywana praca
List króla do Stanisława Szafrańca w sprawie lazuru
1526 r. Dorota Dzierzyna, mieszczka chęcińska dowoziła lazur z Chęcin malarzom krakowskim
27 XI 1527 r. Chączini. Feliks Jablonski omnia bona sua Catharinae dictae Antiqua Czolnkowa, consorti suae, inscribit
1529 r. korzec miary chęcińskiej
1529 r. wymieniony Daniel z Chęcin, pleban w Lenczu, Franciszek z Chęcin, wikariusza kolegiaty sandomierskiej, Hieronim z Chęcin, pleban w Dobrej, Jan z Chęcin, wicescholastyk kolegiaty kieleckiej, Michał z Chęcin, bakałarz teologii i pleban w Ujściu Solnym oraz prebendarz katedry krakowskiej, którzy mogli pobierać nauki w szkołach poza Krakowem, w szkołach kolegiackich w Kielcach, Wiślicy, Sandomierzu czy Kurzelowie
W aktach UK z XVI w. w 1515 r. spotykamy Hieronima z Chęcin, studenta UK, oraz jego brata Mikołaja z Chęcin. Najwybitniejszym był Adam z Chęcin, bakałarz, 1534 r., wydziału filozoficznego, w 1538 r. jako senior bursy razem z Jakubem z Chęcin z związku ze sprawą sądową, w której poręczał Andrzeja z Chęcin, zainstalowanego w szkole w Krakowie św. Anny (Kiryk 1973, s. 43). W 1577 r. Stanisław z Chęcin, proboszcz w Busku na Rusi, który w 1577 r. był studentem i razem z sługą zamieszkiwał w bursie jurystów
5 I 1530 r. opatrzny Stanisław Czolnek rajca i Stanisław Gąska, mieszczanie chęcińscy, fundują nowy ołtarz p.w. Św. Trójcy, jako uposażenie nadają grunta leżące koło góry zwanej Dębna, a pierwszym altarzystą prezentowanym przez nich został Piotr de Rawa, pleban w Złotnikach. Nową fundację uzyskano pozwolenie Zygmunta III oraz aprobatą arcybiskupa Jana Łaskiego: Bono civilice a per circa montem Dambna et alter Wąchlowskie dictus ecclesiae Chancinensis parochiali per Stanislaum Czolnek et Stanislaum Gąsska cum uxore Sophia pro altarie fundate donata, iurisolictioni ecclesiatiae incorporautu (MRPS IV vol 2, nr 15629, za: Słownikiem; Witanowski, s. 56). Odnowiona została w r. 1623 r. (Grzeliński, s. 47). W 1787 r. była w stanie zupełnego upadku, ledwie znaki są, gdzie domek stał, znajduje się trochę gruntu i łąk, których kto chce używa. w związku z tym rada miejska widząc upadek takowy chwały Bożej wcieliła w 1784 r. tę prebendę do prebendy Trzech Króli
1530 r. szos pobrany w Chęcinach wynosił 23 grzywny i 16 groszy
lata 30. XVI w. pokwitowania z olbory chęcińskiej
I X 1531 r. w Krakowie: Data est praesentatio Ioanni de Volborz ad plebanatum in Chanczini, quem illi Iacobus Staschkowski, canonicus Cracoviensis, pro ecclesia parochiali in Jaslo resignatus sit
1533 r. młyn murowany leżący w pobliżu miasta wykupił starosta Hieronim Szafraniec: Datus est consensus Hieronimo Schaffranyecz, capitaneo Chanczinensi, redimere tertiam mensuram molendini in Chancziny, Murowanyecz nuncupati, de manibus Ioannis Mychowski
1533 r. zatwierdzenie dokumentu komisarzy królewskich w sprawie rozgraniczenia dóbr królewskich miasta Chęcin wsi Bolechowice, Szewce i Zgórska, należącej do Jana Michowskiego z r. 1532 (MRPS IV, vol 2, nr 16919, za: Słownikiem).
1533 r. list Piotra Tomickiego, biskupa krakowskiego, do prymasa Macieja Drzewickiego, z którego wynika, że rajcy chęcińscy wiedli ostre spory z proboszczem Janem z Wolborza na tle dziesięcin, do których zwózki chciał ich zmusić bezprawnie. Ów Jan z Wolborza został wypędzony z diecezji krakowskiej za morderstwo i inne zbrodnie. Sprzyjało to reformacji
1535 r. Ad intercessionem Petri Tomicki, episcopi Ctracoviensis, praebendario arcis Chancinensis in vicecustodia Kielcensi personaliter et continno residere facultas datur
1535 r. Paweł, mieszczanin chęciński był winien mieszce Jaroszowej 17 grzywien za skóry, która oskarżyła go o to przed Sądem Wyższym Prawa Magdeburskiego na Wawelu
1535 r. przy pracach przy budowie zamku wawelskiego zatrudniony został Mikołaj z Chęcin: Distributium pecuniarum a vectura terrae, arenae et argillae ad castrum Cracoviensi pro 1535: Nicolao de Checzyny a 16 vecturis per gr 2 ½ -mc. 40 (nr 29), Item Nicolao fabro ferrano pro 6 sexageniis davorum, quibus alfixae sunt cisticulao supra balneum regialis maiestatis mc 12; 3 IX Nicolao de Checzyny a 10 vecturis arenae mc. 10, s. 32
1532-37 r. aktach Sądu Większego Prawa Magdeburskiego występują mieszczanie chęcińscy
Połowa XVI w. handlem trudnili się Kasper Dzierza, Marcin Czolnek, Michał mercator
5 V 1537 r. w Polsce obowiązywało formalnie regale górnicze, prawo władcy do eksploatacji kruszców na wszystkich ziemiach, w tym szlacheckich. W praktyce było ono w zaniku, a król realizował je w stosunku do własnych dóbr ziemskich. Dowodem jest dokument wydany przez Jana Skibskiego z tegoż roku, w którym sąd ziemski krakowski przyjmuje oświadczenie Jana Skińskiego ze wsi Skiby, że oddał prawo poszukiwań kopalnianych i eksploatacji w głębi swych gruntów uprawnych w pow. chęcińskim królowi Zygmuntowi, AGAD Dokperg nr 1461
1537 r. Coram actis castriensibus Cracoviensibus Joannes de Skyby liberem fossionem et usufructum subterraneum, facultatemque querenobi mineras et metalla in montibus suis Chęcinensibus dat Sigismundo regi Poloniae
1537 r. szos pobrany w Chęcinach wynosił 80 florenów
1 XI 1538 r. Datus est salvus conductus ad unius anni decusum Paulo Dzieza, civi Chancinensi, eiusque alio Casparo
11 II 1538 r. występuje Andrzej Chrostek, bywalec na jarmarkach i targach krajowych i zagranicznych: Andreae Chrzostek, civi Chanczinensi, salvus conductus ad negotia iure paragenda datur
19 XI 1538 r. poświadczone kontakty handlowe oraz rodzinne pomiędzy Marcinem i Teofilem Dzierzami z Chęcin, a mieszczanami Opawy Janem Sikorowskim, mieszczaninem Opawy: Ioannes Szikorowski, civis Opaviensis, Martinum et Theophilum Dziezowie, consaguineos suos, cives Chanczinenses, plenipotentes suos ad causam suam prosequendam et tuendam, quam habet coram indicio civili Chanczinensi vel alio, instruit
1540 r. rozpoczęcie bicia studni na zamku, do których prac wzywano górników z Olkusza, w która w 1564-65 osiągnęła 92 metry: Regestrum aedificiorum fonnis arcis et praediorum generossi domini Jeremini Schafraniecz, capitaneus Chencinensis Distrubutionum
1540 r. szos pobrany w Chęcinach wynosił 20 grzywien (Kiryk 1973, s. 40); dobra królewskie obejmowały miasteczko i wsie Korzecko, Gałęzice, Zawada, Szewce, Bolechowice, Murowaną Wolę, Zajączków, Gnieździska. Parafia miejska obejmowała wsie Góry i Skiby
22 I 1540 r. Duae recognitionis apud acta civilia Chanczinensia de data in ultimo indicio ante adventum Domini anno 1527 et f. 3 post conversionis Pauli (29 I) anno 1538 r. super inscriptione certorum bonorum per Felicem Jablonski et Zcatharinam Czolnowa, ad preces Stanislai Czolnek, consulis Chanczinensis, confirmatur
9 IV 1540 r. Donatio per Sophiam relictam Stanislai Gąska, oppidani Chanczinensis, agri in Swyetropye, eundo ad villam Polikno, penes semitam inter agros Piotran et Swyątek iacentis, altari fundato in ecclesia s. Bartholomaei Chanczinensi per Stanislaum Czolnek et Stanislaum Gąska, confirmatur
10 IV 1540 r. Paweł Dzierza civis et mercator Chanczinensis, któremu kupcy z Zwikau byli winni 4 000 florenów. Litterae universales ad dignitarios et officiales regni de facultate arresti seu repressalium contra cives mercatores Czwiovienses de Saxonia, data Paulo Dzieza, civi et marcatori Chanczinensi, qui a Ioanne Saxoniae duce non potest consequi iustitiam de nonnullis civibus Czwikoviensi, qui variis mercibus 4000 fl. debent
31 VII 1540 r. Dectretum regium in causa inter Martinum Czolnek oppidanum et consules Chanczinenses occasione summae 60 fl.
1544 r. Litterae Vladislai regis, datae in Chancziny f. 6 in octava Laurentil (17 VIII) anno 1425, confirmates litteras Stanisali aubvennationes Lanciciensis, haeredis de Pelcziska, datur Lannciciae t. 4 in erastino et Pauli (27 VI) anno 1410 super venditione scultetiae in villa Baba, ad preces Lamperti Zaxinski, catellani Brzesnicensis et capitaneei Przedecensis dictaeque scu7ltetiae possesseris, confirmatur
12 XII 1544 r. Decretum regium in causa inter proconsulem, consules, advocatum Chencinenses, ex una, Nicolaum, Theophilum et Iacobum Dziezowye, Ioannem Almanum et Mathiam Czeczotka, cives Chencinenses, ex altera parte, ocasione condemnationis in 4000 fl or testmonium, quod dicere noluerint
21 I 1545 r. Datus est salvus conductus Martino Czolnek, civi Chenczinensi, a vi Casparis Dzieza ad festum Paschae proximum (5 IV)
1545 r. Decretum regium in causa inter cives Chanczineses et vivarios ecclesiae colllegiatae Curzoloviensis occasione telonei
1546 r. za murami miasta stała opuszczona kamienica (cegielnia?) zwana Minica, nadana przez króla wraz z placem Hieronimowi Szafrańcowi, staroście chęcińskiemu Hieronimo Saphranyedz de Pieschkova Skala, capitaneo Chaczinensi, domus lateritia deserta, quae vulgo Minicza dicitur cum area, et altera inter domum Pauli pellionis et Ioannis plebani in Skotniki in civitate Chanczinensi, iure caduco ad regem devolutae, perpetuo donatur
1546 r. Epistola regia ad Stanislaum Gomoliński, castellanum Rosperiensem et capitaneum Vielunensem, ne mercatores Slesitae ac Moravi res in civitatibus Varschovia, Sandomiria, Magna Opathow, Schydlow, Chanczini, Przedborz, Zarnow, Opoczno, Goworczow, Bialaczow, Skrzynno, Ryczywol, Llffoff, Grdziecz, Czersk, Warka, Garwolin, Rawa, Mogielnicza, Nowemyasto, Inowlodz, Hvyasd, Wolborz, Piotrkow, Rozsprza, Brzesnicza, Sczyrczow, Camyensko et Pagiączno emptas e regno educentes cameram Wielunensem praetergredi audeant
25 II 1546 r. kościół szpitalny uposażony dodatkowo przez mieszczkę Zofię Gościnę ogrodem: Sophiae Gosczina, civi Chanczinensi, in donationem horti, in suburbio Chanczinensi inter horto Martini Ochnatis et Andeae Chrostek diti pauperibus hospitalis in civitte Chanczinensi cosensus datur
15 XI 1547 r. Andrzej Chrostek, bywalec na targach i jarmarkach krajowych i zagranicznych: Mathias Drab, consul Chenczinensis, ab impetitione Andreae Chrzostek, oppidani Chanczinensis, ratione detentionis in carcere uxoris eius Dorothae et vini cellario ipsorum accepti decreto regio liber declaratur
13 VI 1548 r. fundacje mieszczan w miejscowym kościele: Decretum regium in causa inter Iacobum Dzierza et Hedvigam Przibilowa, cives Chanczinenes, ratione 13 marc. in domo Gogoliowska inscriptarum
1549 r. król Zygmunt August zatwierdza przywilej zwalniający mieszczan chęcińskich od cła wiślcikiego, danego w 1518 r.
l. 50. XVI w. zakup miedzi chęcińskiej od Klemensa Konratowicza
1550 r. po śmierci Hieronima Szafrańca z Pieskowej Skały, Zygmunt August nadał starostwo chęcińskie Walentemu Dębińskiemu, kasztelanowi bieckiemu
1550 r. dokument Zygmunta Augusta dotyczący autonomii sądowniczej w sprawach górniczych-sprawuje je Jan Lutomirski żupnik olkuski i sandomierski, jako też podkomorzy graniczny lub jego podżupek; mieszczanie mają dozwolone na szukanie rud metali i skarbów podziemnych. Do 1545 r. w Olkuszu olbora płacona była w metalu, po tej dacie zamieniona została na świadczenia dziesiątej części rudy metalu oraz opłaty w gotówce tzw. groszowe lub nieckowe. Reforma ta została w 1550 r. przeniesiona do Chęcin
8 X 1550 r. król Zygmunt August zezwala górnikom chęcińskim na szukanie metali i skarbów podziemnych we wszystkich miejscach i dobrach starostwa chęcińskiego wokół miasta Chęciny: Facultas redimere facultas datur, 78, 471, thesaura in omnibus locis et bonis capitaneatus Chanczinensis circumcirca civitatem Chencziny omnibus et sigulis montium cultoribus, quicunque in fodis Chanczinensibus laborare voluerint, certis sub condicioibus datur
Król pragnąc zatroszczy się o korzyści i dochody Królestwa, ale również sprawić, aby bogactwa w ziemi mogły być wydobywane w obfitości. Gwarkowie mogą prowadzić poszukiwania na polach, równinach, lasach, łąkach, gajach, w potokach, w dolinach, i na wzgórzach, w mieście i posiadłościach ziemskich, zarówno królewskich, jak duchownych, zakonnych i szlacheckich. Do prac gwarkowie mogą budować nowe szyby lub też wykorzystywać stare sztolnie, szyby i chodniki. Dalej dokument zapoznaje zainteresowanych ze stanem prawno-administracyjnym górnictwa chęcińskiego w pięciu punktach:
-miasto Chęciny i rozciągające się wokół niego tereny górnicze mają od początku prawa i przywileje wzorowane na olkuskich. Przywileje te i prawa zostały nadane przez monarchów polskich. Zygmunt August aprobuje je i potwierdza
-chęcińskie sądownictwo górnicze wzorowane jest na sądownictwie górniczym olkuskim. Gwarkowie chęcińscy podlegają tylko swemu sądownictwu górniczemu, wyjęci są natomiast spod jurysdykcji sądów duchownych i świeckich, a zwłaszcza jurysdykcji starosty chęcińskiego
-w sprawach górnych nikt nie powinien sądzić górników, tylko Jan Lutomirski, aktualny żupnik chęciński, albo jego zastępca wice żupnik z siedmioma ławnikami prawa górnego. Od wyroku wice żupnika przysługuje odwołanie do żupnika, od żupnika do króla. Król znosi wszelkie zwyczaje przeciwne prawu górnemu
-uzyskany w kopalniach kruszec mogą górnicy płukać, prażyć, przetapiać w wybudowanych młynach i hutach napędzanych siłą wody lub obracanych przy pomocy koni. Olbora wynosi co 10 nieckę do skarbu królewskiego i po groszu od pozostałych niecek
-górnicy posiadają wolny wrąb w lasach królewskich. Drewno mogą wykorzystywać do wszystkich budowli i potrzeb związanych z wytopem metali
1551 r. potwierdzenie ordynacji króla Kazimierza Jagiellończyka z 1491 r., powiększonej o dwa artykuły przez króla Aleksandra w 1505 r.
ok. poł. XVI w. Jan Sylwiusz ze Śmiłowa, proboszcz chęciński (Witanowski, k. 24-25) tu z Reformacji
druga poł. XVI w. do Chęcin przybył Kacper Fotyga i Sebastian jego brat, muratorzy, jako dwudziesto paroletni młodzieńcy
1552 r. młyn Tuszowski, spustoszony, wykupił mieszczanin chęciński Teofil Dzierza, a odbudował go później starosta Stanisław Dembiński
1552 r. wiadomość o królewskim młynie opuszczonym w Starochęcinach, nazwanym dawniej Tuchowski, a aktualnie Baranek, który król nadał dożywotnio sławetnemu Teofilowi Dzierzy, kupcowi i patrycjuszowi chęcińskiemu
29 IX 1553 r. król Zygmunt August, aby podnieść poziom miasta, na poprawę i budowę miasta, nadał mu 2 denary na komorach celnych w Chęcinach, Radoszycach i Przedborzu Theloneum 2 denariorum in iis locis, in quibus per capitaneum Chenczinensem theloneum pro fisco regio exigitur, nempe in Chanczini, Radosycze et Kurzeliow pro usu quoque oppidanorum Chenczinensium instituitur. Ale już LWS 1564-65 stwierdza, że kupcy omijają komorę celną w Chęcinach i jeżdżą na Wiślicę i Końskie, a to wskutek ustanowionych w Kielcach, Daleszycach i wsiach Kowala i Brzeziny ceł biskupa krakowskiego
1553 r. król Zygmunt August pozwala Marianowi Przyłęckiemu, podstarościemu i sędziemu zamku chęcińskiemu, na skupienie wszystkich ról kmiecych we wsi Polikno i założenie tam folwarku oraz zapewnia Przyłęckiemu i jego żonie dożywocie na tej wsi
1554 r. królowa Bona bawi na krótko w Chęcinach, brak podstawy źródłowej
1554 r. król Zygmunt Augusta nadaje prawo staroście chęcińskiemu do prowadzenia eksploatacji w starostwie bez opłaty olbory, poinformowany o tym żupnik Justus Lodovicius Decjus, sekretarz królewski, syn Josta Jodoka Deciusa, znanego humanisty (AGAD MK 86, k. 421-422; zob. MRPS AGAD, nr 6604; LWS 1564-65, s. 281, przyp. 281). Dokument porządkuje sprawy związane z górnictwem i hutnictwem żelaza. Król wie, iż rudy darniowe leżące nad rzeką Łosośną są na wyczerpaniu i dlatego zajął się tą dziedziną. Zezwala Hieronimowi Szafrańcowi staroście chęcińskiemu wykupić za 200 zł polskich kuźnicę żelaza z rąk ich właściciela. Podjęte przez starostę Szafrańca po wykupieniu kuźnicy próby produkcji żelaza okazały się nieopłacalne, w związku z tym król zezwala na miejscu kuźnicy założyć folwark, młyn ze stawem rybnym oraz w dogodnym miejscu tartak. Mieszkańcy królewskich wsi: Zajączków, Korczyn, Fanisławice i Gnieździska zostali zobowiązani do pracy w tym folwarku. Natomiast mieszkańcy wsi Snochowice i Dobrzeszów mleć zboże w tym młynie. Król okazując życzliwość rodzinie Szafrańców uroczyście przyrzekł, iż zorganizowany majątek ziemski będzie do śmierci jego syna w posiadaniu tej rodziny, dopiero po śmierci syna Hieronima, po zwrocie sumy poniesionej na wykupienie kuźnicy i po spłaceniu wzniesionych tu budynków, całość powróci w ręce królewskie
13 IV 1554 r. po śmierci Jana Lutomirskiego, żupnika od 1549 r., król oddał wszelkie olbory i żupnictwo Justowi Ludwikowi Decjuszowi
1554 r. przez pewien czas przechowywane były skarby królowej Bony, która również tu mieszkała i stąd odprowadzona przez starostę Walentego Dembińskiego
1555 r. colores ex olbora chancinensi
19 VII 1555 r. król Zygmunt Augusta zakazuje przywożenia ołowiu z Olkusza do Chęcin, jeśli jest ołów, oprócz tych gwarków, którzy są z Olkusza, a mający własne kopalnie w Chęcinach. Wydanie dokumentu wynikało z faktu, mało produktywnemu górnictwu w Chęcinach zagrażała konkurencja górników olkuskich, które znając trudności produkcyjne Chęcin, przybywali tu i oferowali tańszy ołów olkuski. Potwierdza fakt, iż w drugiej połowie XVI w. Zaczęły występować w górnictwie chęcińskim komplikacji produkcyjnych (D. Molenda, Dzieje Olkusza do 1795 roku, w: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, pod red. F. Kiryka i R. Kołodziejczyka, t. 1, Warszawa 1978, s. 221-226; H. Łabędzki, Górnictwo, t. 2, Corpus iuris…, nr 53; M. PaULEWICZ, Przywileje Górnicze miasta królewskiego, Informator TPGHiPS, czerwiec 1986, s. 18; tenże Chęcińskie górnictwo…, s. 70-71)
1556 r. na sejmie warszawskim król Zygmunt August inkorporował Szetropskie Polie do miasta Chęciny Incorporatio campi Szetropskie Polie dicti civitati Chenczinensi
1 I 1557 r. starosta Walenty Dembiński otrzymał starostwo chęcińskie w dzierżawę za 150 grzywien rocznie
1557 r. jako podżupek chęciński występuje mieszczanin Stanisław Ziwkowski
1558 r. od początku XVI w. sprowadzano lazur z Chęcin (Chmiel, Wawel t. II, s. 13, 17, lata 1507-1509). Item pro octo libris lazuri Chanczinensis per mc. 1 gr 12 et 17 coloris virdis quolibet per gr 10-mc. 13, gr 31
1559 r. wspomniany dokument, w którym król Zygmunt August zatwierdza wprowadzenie przez mieszczan chęcińskich nowych podatków miejskich celem zwiększenia dochodów miasta
1559 r. król Zygmunt August dekretem wydanym w Piotrkowie rozstrzygnął spór pomiędzy miastem a starostwem chęcińskim o przedmieście Polikno, którego sukcesorami miał być Marian i Zofia Przyłęccy; którym dekretem po śmierci JW. państwa Mariana i Zofii Przyłęckich małżonków przedmieście Polikno wiecznymi czasy m. Chęcinom przyrządzone i wolnościom miejskim aby podpadło – naznaczono. Marian Przyłęcki był podstarościm chęcińskim, oraz gwarkiem olkuskim. Dokument króla Zygmunta Augusta z 1555, którym zakazuje przywozu do Chęcin ołowiu z Olkusza, dopóki jest ołów chęciński. Uczynił tylko wyjątek dla tych Olkuszan, którzy mieli własne kopalnie w Chęcinach chyba.
1559 r. wyrok królewski regulujący stosunki starosty z mieszczanami gwarantował m.in. prawo sądzenia jedynie w sądzie miejskim na ratuszu starosta do grodu pozywać miesczan nie ma, ale mieszczanie w swoim sądzie sądzić się mają… ażeby starosta nie ważył się mieszczan sądzić oraz potwierdzał mieszczanom prawo używania wszystkich pastwisk, wolny wrąb do lasu na budowanie opał, zakaz wybierania przez starostę targowego, prawo karania przekupniów, którzy za miast wychodzą kupować a do miasta nie dopuszczają rzeczy przedanych. (…) Starosta miesczanom żadnej krzywdy czynić nie ma, a mieszczanie JWP starostę obserwować powinni
1566 r. na synodzie w Książu Wielkim pastorem był Wojciech (Pustelnik, Hereminata, Simonides) z Chęcin. Utworzono dystrykt chęciński, a pierwszym jego seniorem został Jak Sylwiusz ze Śmiłowic
1560 r. w Chęcinach ministrem protestanckim był Wawrzyniec z Przasnysza zwany Discordia
13-19 IX 1560 r. na synodzie w Książu występuje Albertus, pastor w Chęcinach (M. Sypayłło, Akta synodów różnowierczych t. 2, s. 43). Występuje dystrykt chęciński, obejmujący zbory w: Polecku, Łapczynej Woli, Chotowie, Krasowie, Włoszczowie, Seceminie, Zalesiu, Bebelnie, Oksie, Węgleszynie, Rembieszycach, Ostrowie, Łukowej, Sobkowie, Korytnicy
1560 r. podczas synodu różnowierczego w Książu wzmiankowano Wojciecha, ministra w Chęcinach (Akta synodów…, t. 2, s. 32, 45). Powołany w latach 60. tego wieku dystrykt chęciński obejmował 35 zborów, w 1570 r. wydzielono z niego dwa nowe: w Żarnowie i w Szydłowie
30 X 1563 r. Zygmunt August przywraca na wieczne czasy mieszczanom chęcińskim wieś Polikno i zapewnia Marianowi Przyłęckiemu, podstarościemu chęcińskiemu dożywocie na tej wsi; wspomniano o przyłączeniu wsi tej do miasta przez Kazimierza Wielkiego
1564 r. poświadczony gościniec krakowski przebiegająca pod Chęcinami przez most na rzece Nidzie i krzyżujący w mieście z traktem wiślickim z Bochni. Według lustracji dróg 1564 r. wymieniony został przebiegający przez miasto gościniec krakowski oraz trakt przez Wiślicę do Bochni
21 IV 1564 r. dwoma przywilejami z tegoż dnia Zygmunt August nadał starostwo chęcińskie Stanisławowi Dembińskiemu, i zapewnił mu dożywocie na tym starostwie
10 XII 1564 r. przywilej Zygmunta Augusta przysądzający miastu wieś Polichno
1564-1565 r. Rajce, rekwirowani przez urząd rewizorski około zasadzenia i nadania miasta, dali sprawę, że z przodków swych tę wiadomość mają, iż to miasto na górach ołowianych a miedzianych zasiadło za nadaniem prawa górnego a maydeburskiego bez ról, na co przywileje od przodków JKM to miasto miało.. Przywileje prawa górnego rajcy stwierdzili, iż znajdują się one nie w ratuszu, ale w ręku urzędnika żupnika chęcińskiego, a żupnika i podżupka nie było osobiście, które są zachowane.
Starostwo obejmowało: miasto, Polikno Miejskie alias Przedmieście, Stare Chęciny z folwarkiem zamkowym, Korzeczek, Wola Murowana, Bolechowice, Radkowice z folwarkiem; tenuta Brzegi z folwarkiem, Żerniki, Brzeźno z folwarkiem; villae seorsivo privilegio gaudentes: Zajączków, Wesoła Góra, Gnieździska, Falisławice, Ruda Zajączkowska z folwarkiem, Miedzianka, Gałęzice, Charężów. Wsie odłączone: Zawada alias Skałka, Szewce.
Mieszczanie zeznali, że sami w tym okręgu miastu uprzywilejowanym pola wykopano, tedy mieszczanie postąpili z nich czynsze do zamku bez pomiary, jako był kto z dawna wykopał na tych uroczyskach od radkowski drogi, drugie od Sosnówky (kopalnia), Machowskye, Satropye. Z tego czynszu rolnego było 7/40/8. Ogrody nie dawały żadnego czynszu na zamek ani do miasta, bo na rolach są, z których czynsz płacą. Czynsz domowy ziemny płacą ze starodawna po 9 denarów od każdemu domu, a od sześci, po 1 gr.
Jest wszystkiego 283 domy, wliczając przedmieście i Podzamcze, oraz 4 domy Żydów gospodarzy z dwoma rodzinami, 20 jatek rzeźniczych, płacą kwartalnie po 6 ½ gr., a na rok każdy po 1 kamieniu sepi drixati, 26 piekarzy, których kwartalnie ilość się odmienia, płacą po gr. 1, 32 szewców, płacą po gr. 2, 8 prasołów, płacą kwartalnie po gr. 1; przekupki co na szragach przedają bez targowego, płacą kwartalnie po 1 gr., teraz jest ich 3, łaziebnik, 21 gorzelników, płacą z każdego garnca kwartalnie po 12 i na rok dodatkowo po grzywnę 1, bywa ich więcej albo mniej, 16 słodowników, którzy słody czynią, a na stronę i do inszych miast przedawają, płacą kwartalnie po gr. 6; z łaźnie na kwartał płacą po 2 grzywny. A ten czynsz dlatego jest postanowiony, aby miary słodowe do młyna nie poginęły. Płacą kurbowe albo foluszowe od każdego postawu sukna gr. 1, a od ramów, które zamek buduje po gr. 6.
Targowe i jarmarkowe. Bywają 3 jarmarki na rok: na Pentecostes (Zielone Święta), Bartłomieja (24 VIII) i Jadwigi (15 X), na które targowe tak wybierają: od wołu, konia, jałowice po gr. 1, od kramów po gr. 1, a od krubek, co na sobie noszą, po denarów 3.
Targowe tygodniowe starosta podstarościemu dawa, ale i wolnica słaba, bo rzeźników w mieście wiele, dano sprawę, że nie więcej go dostawa niż m niej więcej 2 grzywny.
Wybierają od kramów po 6 denarów, od wozu zboża przekupnego po gr. 1.
Pokazali rajcy przywilej JKM 1559 r. konfirmację na postanowienie, które między postanowili na pewne podatki w mieście swym, sami na się dla rozmnożenia intraty miescki.
Postrzygalnia z ratusza płacą rocznie po florenów 10, co dawało rocznie 6/12/0.
Mieszczanie stwierdzili, że wieś Polikno była miejską od starodawna, razem płacąc czynsz rolny, wojenne, szosy i podwody, pokazali dekret JKM datowany w conwentu regni Warsawiensi 1563, w którym było, że Kazimierz król Polski, stwierdza, że wieś Polikno należy do mieszczan chęcińskich (LWS 1564-65, s. 283, przyp. 445).
Pokazali regestr czynszów zamkowych z wsi Polikna z 1554 r., z którego wynika, że we wsi było kmieci 30, między któremi było 8 mieszczan, którzy tam swoje role trzymali, szpital chęciński miał 2 kmieci fundowanych przez mieszczan. Od których czynszu przychodzi 4/30/15.
Skarga o odjęte role o mieszczan, że Przyłęcki za te role mieszczan i kmieciom nic nie dał… a dlatego że im z tej wsi odeszły szarwarki do miasta i ta pomoc, którą czynili miastu na szosy, podwody, wojenne, koronację i straż do obozu JKM, kiedy tam JKM bywa. Potem kiedy urzędnik Bienias stanął z gromadą przed urzędem rewiziorskim, tedy się naliczyło kmieci 21, między któremi są ziemianie 3. Czymnsewzy płacą od wszystkich 7/21/0.
Przełęczki zbudował stawek, który ma stadia 2 i młyn na nim na rzece buduje Jedlnica.
Folwark uczynił Przyłęcki na rolach, które były mieszczańskie, a inne przyłączył od kmieci nie wykupiwszy ich. Tu siedzi urzędnik, gospodyni, kucharka, Patucha.
Góry, na których miasto zasiadło: Gałęzka, Żakowa, Zelejowa, Szewce, Irzmaniec, Rzepka, Miedzianka, Ołowianka. Wymienione cło zamkowe. Kopalnie opustoszały z braku kapitału przez niedostatek, że nie mamy czym dołożyć do gruntu prawego, gdzie jest prawy skarb. 4 Żydów gospodarzy i 2 komorników, mieszkający w wynajętych domach (LWS 1564-5, s. 281-3)
Wymieniono 4 Żydów gospodarzy, płacący rocznie po 1 czerwony złoty, co daje 4/16/0. Są też dwa, co komorą u nich mieszkają, ale nie płacą (zob.: Z. Guldon, J. Muszyńska, Żydzi i Szkoci w Chęcinach w XVI- XVIII wieku, s. 10)
Dochód miasta 128/20/17
1565 r. miasto uzyskało przywilej zabraniający Żydom pod karą 6000 zł budowy bożnicy i zatrudniania służby chrześcijańskiej
1565 r. Stronczyński widział w ratuszu w Chęcinach przywilej cechu szewców z 1565
10 XII 1566 r. król Zygmunt August przysądził dekretem z Warszawy wieś Polichno miastu, którą starostowie starali się mu odjąć (Sobieszczański s. 186; Grzeliński, s. 7)
1568 r. kalwini zajęli kościół parafialny (SGKP t. 1, s. 577). Według dokumentów parafialnych, przywileju Zygmunta III z 1597 r., w tym roku kościół parafialny był w posiadaniu heretyków (Grzeliński, s. 41)
1569 r. konfirmacja cechu krawieckiego w Chęcinach. Król zezwala im na sprzedaż swych produktów na jarmarkach innych miast królestwa
1569 r. lustracja starostwa chęcińskiego wspomina, że w mieście pracowało niemało sukienników, zaś folusz, z którego korzystali za opłatą jednego denara od postawu płótna, znajdował się w Murowanej Woli. Jarmarki na Zielone Święta, św. Barbarę i św. Jadwigę.
Było 20 rzeźników, 29 szewców, 30 piekarzy, 8 prasołów, łaziebnik, 21 gorzelników, 22 słodowników, postrzygalnia, jatek rzeźniczych 20. Razem 80 rzemieślników (AGAD Lustracje, oddz. XVIII, t. 29, s. 181-183, za: Kiryk 1973, s. 32)
W mieście było 298 domów, w tym 2 domy żydowskie z 7 rodzinami komorników żydowskich. Każdy Żyd, z dwóch domów, płacił aureum numerum, czyli 52 grosze. Zamek w złym stanie.
Na zamku mieszkali starosta, podstarości, dostawał 50 florenów, pisarz grodzki, dostawał 26 florenów, sędzia grodzki, burgrabia, klucznik dostawał florenów 15, groszy 18 z kożuchem, wrotny, kucharz otrzymywał 4 floreny. Familia praedii –dwornik z dworniczką floreny 4 groszy 24, dziewka floren jeden groszy 18. Bartnik jeden płacący 8 groszy.
Góry chęcińskie. Pierwsza góra jest nad miastem, marmurowego kamienia dzikiego, na której zamek zbudowany. Na tejże górze jest szybów bardzo wiele, co kruszce brano z dawna, przy którym kruszcu jest srebro. Dzisiejszych czasów tam nie biorą.
Wtóra góra jest naprzeciwko zamkowi niedaleko, którą zowią Rzepka. W tej też bardzo wiele zrobisk i dziś jeszcze po trochu tam robią, tam obfitszy kruszec i więcej srebra ma.
Trzecia góra jest dalej za tą, przy polu miejsckim, którą zowią Sosnówka; tam też zrobisk wiele i kruszec dobry ołowiany, ale tam dziś nie robią.
Czwarta góra za wioską miejską Poliknem, którą zowią Miedzianka, i tamże huty miejskie. W tej górze kruszec miedziany bardzo dobry i srebra niemało. Lazur przy nim barzo kosztowny i zielenica barzo cudna. Z tej góry za innych czasów bardzo wiele skarbów wychodziło i dziś jest ich wiele; ale trzeba robić jedno by trzeba nakładu wielkiego.
Piąta góra jest kruszcu ołowianego, która idzie od wsi zamkowej Gałęzice nad Skibami ku miastu, którą zowią Żakowa, w której barzo wiele zrobisk i kruszec dobry, srebra ma przy sobie nad inne góry; tam i dziś skibscy ziemianie robią sami a innym nie dopuszczają robić, chociaż jest góra własna króla JKMci.
Szósta góra jest z drugą stronę miasta, w której też zrobisk wiele kruszcu w niej dobry ołowiany i glinka czerwona, ma przezwisko Żelejowa.
Siódma góra za Zalejową jest niedaleko, która idzie nad polem miesczkim, tą zowią Szewska Góra . Tam pamiętnika nie masz, kiedy by robiono, jeno jest dosyć zrobisk.
Ósma góra, którą zowią Jarzmaniecz pod wioską ks. biskupa krakowskiego, tam też kruszec dobry ołowiany i srebro ma, i jeszcze tam po trosze robią.
Dziewiąta góra, którą zowią Bolechowska, tam zrobisk wiele, ale dziś nie robią
Pobierano w Chęcinach i Koniecznie cło zamkowe
1569 r. wzmianka o konfirmacji cechu krawieckiego w mieście, potwierdzona później przez Stefana Batorego
1569 r. akt erekcji kościoła Św. Ducha, dawnego kościoła Wniebowzięcia NMP
1570 r. synod kalwinów w Chęcinach
4-14 IV 1570 r. na synodzie generalnym w Sandomierzu wymieniony dystrykt chęciński, superintendentem był wymieniony Jakub Sylwiusz, seniorami: Stanisław Szafraniec, kasztelan biecki, Stanisław Dembiński starosta chęciński, Wawrzyniec Kula, Hieronim Wodzisławski; okręgi parafialne w: Seceminie, Wodzisławiu, Pińczowie, Kosowie, Oksie, Obiechowie, Mstyczowie, Tarnowie, Bebelnie, Chotowie, Rembieszycach, Szczekocinach, Chęcinach, Sobkowie, Korytnicy, Górach Pińczowskich. Na synodzie w Pińczowie 1561 r. nie ma chęcińskiego dystryktu, w Małopolsce, choć wymienia Łukowe, Secemin, Wodzisław,. Stanisław Dembiński założył zbór w Chęcinach, minister Wojciech
1570 r. kupcy omijają komorę w Chęcinach i jadą na Wiślicę oraz Końskie, wskutek ustanowionych w dobrach biskupstwa krakowskiego ceł w Kielcach, Daleszycach oraz w wsiach Kowale i Brzeziny
1570 r. handlowano w mieście wołami: testament Adama Zizno, mieszczanina chęcińskiego, który wziął do spółki Jakuba Piwko i nabyli na jarmarku w Chęcinach, płacąc za 47 woły po fl., a za 7 po 5 fl. Testament znajdował się w kościele parafialnym, jego egzekutorem był ojciec Zuzanny Fodygowej -Józef Grodzanowski
1 III 1570 r. wzmiankowany kościół Świętego Ducha: Area deserta in Chęciny ex opposito templi S. Spirytus Stanislao Dembinski, capitaneo Chenczinensi, perpetuo donatur
1570 r. budowa Niemczówki
1571 r. gdy starania królewskie zmierzające do rozkwitu górnictwa chęcińskiego okazały się nieskuteczne, król Zygmunt August w Warszawie wydał dokument dla starosty chęcińskiego Stanisława Dembińskiego na te rejony. Dembiński otrzymał nominację na żupnika chęcińskiego. Wcześniej był on administratorem żup ruskich i samborskich. Pełnienie przez niego urzędu starosty ułatwiało zebranie środków do ożywienia działalności górniczej. Sprowadził specjalistów. Zdobyte doświadczenie pozwoliło mu stwierdzić, iż konieczne jest zmiana organizacji eksploatacji-spółki gwareckie, które będą finansować poszukiwania i eksploatację złóż oraz przerobie na miejscu złóż. Nowo przebyli gwarkowie musieli mieć warunki do mieszkania, zagospodarowania się oraz perspektywę dojścia do zamożności. Na mocy tegoż dokumentu Dembiński wraz ze spółką gwarecką, którą założył, otrzymał prawo poszukiwania, eksploatacji i przeróbki wszelkiego rodzaju metali, jakie znajdzie w okolicy miasta. Mógł przyjąć do spółki nieograniczona liczbę członków. Nazwiska ich ma wpisać do księgi gwareckiej i ustalić im części w kopalniach. Każdy członek spółki ma możność sprzedania, zamiany i darowania swego udziału według własnego uznania. Jednakże w przypadku sprzedaży pierwszeństwo w zakupie ma skarb królewski a następnie wspólnicy zbiorowo lub pojedynczo. Zorganizowana spółka gwarecka może posługiwać się tylko i wyłącznie prawem górniczym. W sprawach związanych z górnictwem gwarkowie nie powinni być sądzeni przez wojewodów, kasztelanów, starostów czy innych urzędników królewskich i miejskich, lecz tylko przez żupnika Dembińskiego i jego następców. Król zwalnia gwarków od opłat i olbory na 3 lata licząc od dnia rozpoczęcia prac. P tym okresie gwarkowie mają obowiązek wpłacać do skarbu królewskiego olborę, którą będzie pobierał i przekazywał do skarbu Dembiński. Król pozwala Dembińskiemu i spółce zatrudniać najemnych robotników, którzy będą szukać, kopać i wytapiać metale. Po znalezieniu rudy i zorganizowaniu się życia górniczego w miejscu zamieszkania górników wolno prowadzić handel żywotnością, odzieżą i tym wszystkim, co potrzebne jest do pracy górników. Dostarczyciele tychże produktów zwolnieni są od wszelkich opłat i danin. Żupnik Stanisław Dembiński i jego spółka otrzymują wolny wrąb w lasach królewskich, z których mogą brać drewno na wszelkie zabudowania dla celów górniczych, mogą wypalać węgiel drzewny potrzebny do wytopu. Wreszcie wszyscy całkowitą swobodę w dysponowaniu rudą otrzymaną z kopalń chęcińskich. Swoje udziały mogą sprzedawać, zamieniać oraz odnosić z tego tytułu korzyści materialne. Zabiegi te mimo wszystko okazały się bezowocne. Do 1571 r. żupnicy i podżupnicy byli niezależni od starosty chęcińskiego. W tym roku S. Dembiński, otrzymał w przywileju poszukiwawczym jednocześnie władzę żupnika chęcińskiego. Zob. lustrację 1602 r.
1571 r. według Sobieszczańskiego w tym roku kościół parafialny przerobiono na zbór ariański. Proboszczowie w tym czasie mieszkali przy kościele szpitalnym Świętego Ducha
1573 r. Chęciny płaciły szosu 64 florenów, Żydzi płacili 8 florenów, poradlne wynosiło 4 floreny, akcyza roczna wynosiła 102 floreny, 20 groszy. Akcyza a vino solverunt Cracoviae domino Ioanni Mloszewski exactori terrae Cracoviensis iuxta ipius recognitiones
17 VI 1574 r. Decretum iudici assessorialis in libris decretorum regiis existens, de data 1574, Cracoviae…ex appellatione a sententia iudici supremi arcis Cracoviensis devoluta prolatum, in causa, primum coram iudico advocatiali civitatis regiae Chenczinensis inter nob. Annam Jassienska tenutricem villlae civilis Polikno, actricemet hon. Sophiam Biernathowa viduam ac prov. Jacobum mensatorem, ipsius viduae mariti olim Bernardi fratrem, citatos occasione debiti 112 flor. agitata, ad acta inscriptionum Metricae inscribitur
1575 r. krawcy chęcińscy zrzeszeni w cech sprzedawali swe towary na rynku w Sandomierzu, co świadczy o konkurencji z cechem sandomierskim, o czym zamieszczono wiadomość w księgach radzieckich sandomierskich (AD Sandomierz, rkps 94, k. 467, za: Kiryk 1994, s. 32-3). Proces wygrali chęcinianie korzystający z przywileju królewskiego, zezwalającego im na swobodną sprzedaż towarów własnych na jarmarkach i targach innych miast królestwa
1576 r. zanotowany jest następujący rachunek: starosta chęciński płacił arendy rocznie 240 zł królowi. Dembiński wydał na kwartę w ciągu siedmiu lat kwartę po 48 florenów rocznie; na stację w Radoszycach, kiedy prowadzono ciało Zygmunta Augusta 283 zł, 14 gr. i 6 denarów; na utrzymanie dworu, kiedy jechała Anna Jagiellonka, żona Stefana Batorego, do Warszawy 89 zł i 18 groszy i 19 denarów; w ciągu tychże 7 lat na reparację zamku chęcińskiego i budynków do niego należących 675 florenów i 9 groszy
1576 r. królowa polska zrzeka się dóbr po królowej Bonie i Auguście, matce i bracie
1577 r. szlachta krakowska zgromadzona na sejmiku wśród instrukcji dla przyszłego posła na sejm zaleca: przypomnieć też mają mineras montium Chencinensum, z czego wynikałoby, że góry kruszcowe w tym czasie (por. 1571 r.) były nieczynne
1578 r. Chęciny opłacały szosu 64 floreny i 345 fl, 24 gr czopowego (ducilla)
1578 r. jako pierwszy wspomniał o chęcińskich szybach lazuru i marmuru A. Gwagnin
1580 r. starosto taksowane było na 1785 zł. Traktowane jako ekonomia
1581 r. klasztor franciszkanów przeszedł w posiadanie różnowierców
1581 r. rada miasta Chęcin zebrawszy się w Ratuszu uchwaliła: ażeby żadnemu Żydowi domu w mieście ani placu w mieście nie przedawać, a który się ważył, ażeby dom i plac jego w mieście był skonfiskowany, którą to uchwałę król Stefan Batory 12 II 1581 r. potwierdza ograniczenia dokonane przez mieszczan wobec Żydów; oddzielnym dokumentem z tegoż roku, 5 V 1581 r. z Wilna, zastrzegł pod groźbą konfiskaty zakazano Żydom posiadać więcej niż 2 domy, oraz ażeby żywności mieszczanom nie wykupowali; a staroście nakazał aby mieszczanie ażeby tego dozierał w tym mieszczanie krzywdy nie mieli. Mieszczanie wcześniej, w tymże roku, postanowili żadnemu żydowi domu ani placu w mieście nie przedawać
2 III 1581 r. mieszczanie Jędrzejowa skarżą się, że mieszczanie chęcińscy zmuszają ich do wożenia ich poczty do Radoszyc, zamiast aby sami ją tam odesłali. Król nakazuje chęcinianom to czynić
1582 r. po uderzeniu pioruna spalił się dach i wieża kościelna. Ówczesny proboszcz Bartłomiej Grazimowski przeznaczył swoje dochody na restaurację kościoła. Wystawiono mniejszą wieżę, a dach obniżono o 5 łokci wraz z główną ścianą szczytową
15 XI 1582 r. król Stefan Batory potwierdza dokument zezwalający krawcom chęcińskim sprzedawać swe towary na jarmarkach
1583 r. potwierdzenie przywileju Stefana Batorego przez króla z roku 1581 r., Żydom nie wolno ponad dwa domy
1583 r. pożar zabudowy miasta, z tego powodu Chęciny zostały zwolnione od płacenia podwód na okres 7 lat
13 I 1583 r. w Krakowie, król Stefan Batory upomina pismem starostę chęcińskiego Stanisława Dembińskiego, iż źle traktuje mieszczan:
Szlachetnemu Stanisławowi Dembińskiemu, staroście naszemu chęcińskiemu, prawdziwie przez nas umiłowanemu, okazujemy naszą łaskę królewską. Szlachetny, nam miły. Żalili się nam obywatele i poddani anszi chęcińscy-przeto chcemy napomnieć twą sumienność i polecamy, aby wyżej wymienionych obywateli i mieszkańców Chęcin, według praw i przywilejów ich zachować. Nie wolno wprowadzać nic takiego, co sprzeciwiałoby się sprawiedliwości ich prawom. Należy tak postępować, by nie dawać powodów do skarg
17 II 1583 r. w Krakowie król Stefan Batory wydał dokument, mocą którego wolna elekcja 12 radnych w pierwszą niedzielę po Trzech Królach mieszczanom naznaczona, z pomiędzy nich dwór czterech na burmistrzów i jednego na wójta corocznie approbować powinien, a reszta miała stanowić radę
11 VIII 1583 r. król Stefan Batory wydaje przywilej w Krakowie na założenie szkoły parafialnej i fundusz na nauczyciela przeznaczył
11 VIII 1583 r. rektor szkoły przy kościele św. Bartłomieja w Chęcinach, za zgodą króla Stefana Batorego, otrzymał od prymasa Stanisława Karnkowskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, dziesięcinę z pół kmiecych we wsi Wola Murowana oraz od mieszkańców Góry zwanej Miedzianka. Mieszczanin chęciński Gruszczyński przekazał na rzecz szkoły 100 zł
1583 r. król Stefan Batory upomniał starostę Stanisława Dembińskiego i polecił mu szanować prawa i przywileje mieszczan chęcińskich
1583 r. z wydatków prywatnych Stefana Batorego zanotowano, żeby górnikom chęcińskim, którzy ofiarowali królowi kawał metalu wytopionego, zapewne miedzi, król kazał wydać 10 florenów
26 VI 1583 r. Benedykt Jezulka z Chęcin oświadcza, iż otrzymał dostateczną zapłatę od Adama Białogońskiego i jego młynarczyka zwanego Bijabij, za zabitego brata Marcina Jezulkę z Posłowic
1583 r. po odzyskaniu kościoła od heretyków, ówczesny pleban Jakub Prawenowski, uzyskał wpis uposażenia kościoła parafialnego z ksiąg nadań archidiecezji gnieźnieńskiej. Wykazany wtedy fundusz, na prośbę ks. Postha król nie tylko potwierdził, lecz według zapewnienia proboszcza istniał od dawna zwyczaj wolnego wrębu do lasu i pastwiska w posiadłościach królewskich na gruntach starościńskich, na co zezwolił
1585 r. dokument z pieczęcią
1588 r. księgi ziemskie powiatu przeniesiono do kościoła parafialnego mocą uchwały sejmowej, za pozwoleniem arcybiskupa
1588 r. na podstawie akt parafialnych wiadomo, że doszło do wyludnienia z powodu morowego powietrza, co spowodowało nowe rozporządzenia
1588 r. po śmierci Stanisława Dembińskiego doszło do oddzielenia się Radoszyc z okręgiem od starostwa przyznanego Piotra Myszkowskiego, którą to przydzielono jego konkurentowi Stanisławowi Przerębskiemu za zasługi pod Byczyną
10 I 1588 r. w Krakowie król Zygmunt Waza potwierdza dokument Stefana Batorego z 1581 r., który zezwala Żydom mieć tylko ograniczoną liczbę domów do dwóch
1588 r. cechmistrze otrzymali mandat królewski, aby nie pozwalali Żydom trzymać czeladzi katolickiej
1588 r. w jednym z chęcińskich warsztatów z wydobytegio tam surowca wykonano przypuszczalnie w 1588 r. tablicę nagrobną dla kościoła w Iłży
1589 r. chęcinianie wywieźli do Krakowa transport skór w 4 konie, zaś w 1594 r. 12 transportów skór; w 1589 r. dostarczyli do Krakowa 4 transporty w 8 koni, a w 1593 r. 9 w 28 koni, a w 1594 r. 12 transportów wosku
26 IV 1589 r. król Zygmunt III pozwala wystawić w mieście woskobojnię i wagę, w której należy cechować wosk pod groźbą konfiskaty, od kamienia wosku opłatę pobierać miało miasto
po 1592 r. proboszczem chęcińskim Bartłomiej Grazimowski
około 1594 r. w pobliżu klasztoru franciszkanów mieszkało kilka tercjanek zakonu św. Franciszka
1595 r. Ciemierzyński, mieszczanin w Chęcinach, miał tu swój dom, akta miejskie zowią go famatum; potomstwo jego było w 1633 r.
1595 r. Jakimowski Stanisław, syn Kozubków w Chęcinach, miał dom po ojcu. Jest o nim wzmianka w księgach miejskich chęcińskich feria quarta infra Corporis Christi roku 1595, gdzie pisze –famatus Stanisław Jakimowski Kozobek, advocatus tum temporis Chęcinensis etc., stąd było nazwano go Jakim, że miał – powiedzonko jak, jak. Jędrzej Jakimowski alias Łapa. Jego ojca w Chęcinach Łapą zwano. Ten syn Łapin był przy pisarzu miejskim lubelskim w 1628 i 1631. Stryjów tego w Chęcinach zowią jednego Wróblem, drugiego Pochwatem. Samuel, Wróblów syn z Chęcin, także Jakimowski, służył p. Radziwiłłowi na Litwie około 1621
1595 r. Klewicki, zwał się mieszczanin w Chęcinach i dom swój miał, którego akta miejskie chęcińskie famatum wspominają w 1595 r. feria quarta infra octavas Corporis Christi nota o tem. Zostało potomstwo jego (Liber Chamorum, poz. 861)
1595 r. młyn na Hutce w Podpolichnie otrzymał od króla Zygmunta III mieszczanin chęciński, Gabriel Dzierza
Ok. 1595 r. czynne były kamieniołomy
28 I 1597 r. zmarł Mikołaj Monwid Dorohostajski, wojewoda połocki, kuchmistrz litewski, kalwin, pochowany w relacji Sobieszczańskiego w klasztorze OO. Franciszkanów, gdy był on w rękach protestantów, po oddaniu katolikom usunięty i wmurowany w ścianę kościoła Franciszkanów. Po 1817 r. przeniesiono go kościoła parafialnego. Dorohostajski dziedziczył Tokarnię, gdzie też zmarł
10 III 1597 r. równocześnie z ponowną erekcją król Zygmunt III potwierdził wszystkie przywileje prebendy zamkowej i przyłączył ją do probostwa miejskiego z warunkiem, aby służbę Bożą przy ołtarzu na zamku sprawować mieli proboszczowie kościoła p.w. św. Bartłomieja i Jadwigi, dokonano tego za zgodą ówczesnego proboszcza Bartłomieja z Żarek
27 III 1597 r. na sejmie w Warszawie król Zygmunt III Waza wydał dokument nowej erekcji kościoła parafialnego w Chęcianch. Zawierał on: nadający prawo wrębu do lasów starostwa. Wspomniana szkoła. Wznowienie Bractwa Literackiego na prośbę Mateusza Posth, który w swym dokumencie przedstawionym królowi pisał: ono Bractwo w naszem mieście od najdawniejszych czasów było używane, obecnie ze zmniejszeniem chwały Bożej opustoszało i upadło (Grzeliński, s. 49). W tymże roku dzięki staraniom ks. Postha król zezwolił niektóre domy lezące poza murami miasta, a od dawna należące do jurydyce proboszcza, od wszelkich podatków i ciężarów publicznych uwolnić
Wyszczególnia grunty należące do proboszcza i dziesięciny wytyczne w mieście Chęciny i wsiach Radkowice, Bolechowice, Starochęciny, Skorkowie i Korzecku alternatim z probostwem przedborskim. Niemniej accedente consensu omnium ordinum Reipublicae pro foco et aedificiis liberam incisionem lignorum in silvis et borris capitaneatus praedicti Chęcinensis propinquibus atque liberam pascuationem pecorum in fundis civitensibus et praedii Starochęciny dicti annexis tum parochis pro tempore tempore exsistenti bus, wypisuje i naznacza
27 III 1597 r. na sejmie w Warszawie, król Zygmunt III Waza zakazuje utrzymywania bożnicy stojącej w mieście na gruncie miejskim, która wg. Baranowskiego była wtedy drewniana lub prowizorycznie murowana; aby wrzasków w śpiewaniu nie czynili pod karą 6000 grzywien, katolików i białogłowy żeby Żydzi nie chowali, a na katolików pod grozą więzienia podług konstytucji sejmowych
1597 r. dalsze ograniczenia dla Żydów, którym zabroniono służby chrześcijan, zabroniono budowy szkoły i synagogi na gruntach miejskich, kościelnych i zamkowych, mogli modlić się za to w domach modlitw
23 II 1597 r. na sejmie w Warszawie, król Zygmunt III wystawia dokument, w którym pozwala mieszczanom wystawić jatki solne i pobierać z tego tytuły opłaty na rzecz miasta
1581-1603 r. różnowiercy zawładnęli kościołem i klasztorem franciszkanów. Nabożeństwa katolickie odbywano w kaplicy szpitalnej Św. Ducha
1598 r. ks. Posth wydał w Chęcinach Ordynację porządku w jakim mają się odbywać nabożeństwa, co potwierdził prymas Karnkowski 4 XI tegoż roku. Posth nadmienia, że prebendarz szpitalny ma obowiązek odprawiać mszę czytaną w kaplicy na zamku
1598 r. na rynku stał ratusz
1598 r. wpis o charakterze testamentu Stanisława Dzierzy
12 X 1598 r. arcybiskup Karnkowski zarządził, aby oddać kościół Św. Ducha katolikom
1598 r. w rok po odebraniu kościoła i klasztoru protestantom, wizytował go O. Donat, zastał na terenie klasztoru kaplicę św. Leonarda In ambitu capella s. Leonardi, ad quam est maxima devotio hominum, Sacrarium muratum cum testidine W 1612 r. wizytator O. Goski Multi nobiles in hac ecclesia sepulti nulla epitaphia habet
17 V 1599 r. bractwo św. Anny i literackie reaktywował ks. proboszcz Posth. Protektorką bractwa św. Anny była Anna Jagiellonka. Jeszcze w XIX w. bractwo, którego funduszami zarządzał proboszcz, miało 100 zł zapisane na gruncie Kajetana Zwojka w Chęcinach procent od tej sumy za śpiewanie koronki do św. Anny pobierał organista
przełom XVI i XVII w. Chęcinach powstał prężny ośrodek kamieniarski grupujący licznych artystów muratorów różnych narodowości. Działalność tą pomyślnie rozwijano co najmniej do wojen szwedzkich w połowie XVII wieku
